Czas

Czas. Chwila ósma.

Na tarasie z widokiem na odwieczne skały przystanął starszy człowiek wplatając w swój czas trwanie drzew, wody i gór. Jego oddzielona chwila tworzy echem moment w moim strumieniu czasu. Czas jest częścią doświadczenia i samym doświadczeniem; moim i innych. Każda kultura tłumaczy, oswaja i ceni  czas trochę inaczej. Mistrzowskie uporządkowanie czasu swojego życia przez niektórych z nas staje się wartością także ponad granicami społeczeństw i zmienia indywidualne postrzeganie zjawisk przemijania, trwania, zmiany czy następstwa. Tworzy nową świadomość temporalną, czyli wspólne sposoby rozumienia, przeżywania i wartościowania czasu.

Jednak to w rodzinie uczymy się najtrwalej czasu. Jako dzieci uczymy się relacji pomiędzy poszczególnymi wymiarami czasu, nadawania im znaczeń, splatania różnych stref działań, umiejętności zarządzania sobą w czasie. Uczymy się współistnienia czasu pracy i czasu tworzenia, czasu przyjaźni i czasu świętego. Łączymy je wszystkie w potężnej rzece zmieniających się uczuć. W szkole otwierające się drzwi do kolejnej klasy porcjują nam naukę funkcjonowania w czasie, budują strukturę czasu naszej uwagi.

Na każdym etapie życia tkamy z tych samych nici czasu nowe wzory nadziei, zaufania, sprawiedliwej odpłaty. Żadna z nici nie urywa się bezpowrotnie, choć jej nagła delikatność spycha ją pod inne, jaskrawsze, w ukryte wspomnienia. Starość przebarwia niektóre z nich na bardziej pozytywne i mniej negatywne. Blakną wątki żalu, a czas rozmowy z bliskimi staje się najmocniejszym miejscem tkaniny czasu człowieka. Teraz smakujemy chwile przyjemności, cele są nie tak już dalekie, czas dookreśla granica naszych sił fizycznych i poznawczych.

Patrzę na wspaniały krajobraz i wiem, że będzie jedynym na dzisiejszym spacerze starszego człowieka. Czas poświęcony jego kontemplacji musi być więc mocno nasycony uważnością, dobrym samopoczuciem psychicznym, pozytywnym nastrojem, tak by wplótł piękno w poczucie dobrostanu. Czas znów zmienił naszą motywację: zamiast ekspansji i eksploracji przynosi smakowanie życia, pierwszeństwo chwil emocji i kontaktów, ucząc nas cenności czasu bliskości.

Anita Barwicka

Profesor Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa z siedzibą w Poznaniu, wykładowca m.in. filozofii.